Συνομιλία μεταξύ δύο φιλοσόφων περιδιαβαίνοντας τρεις αιώνες

Είχαμε ευνοϊκούς ανέμους, ήρεμη θάλασσα μέχρι τους τροπικούς, και η Ιουδαία τραβούσε αργά το δρόμο της στη λιακάδα. Όταν έπιανε τους οχτώ κόμβους τα ξάρτια τρίζανε και δέναμε το κασκέτο στο κεφάλι μας. Αλλά κατά κανόνα πήγαινε με τρία μίλια την ώρα. Τι περιμένετε; Ήταν κουρασμένο το γέρικο σκαρί. Τα νιάτα του ήταν εκεί που είναι τώρα τα δικά μου – εκεί που είναι τώρα τα δικά σας, φίλοι μου που ακούτε αυτή την ιστορία. 

Και ποιός θα σας πει κατάμουτρα ότι γεράσατε και κουραστήκατε; Δεν του γκρινιάζαμε. Για μας, στη γέφυρα τουλάχιστον, ήταν σαν να γεννηθήκαμε πάνω του, πάνω του μεγαλώσαμε, ζήσαμε πάνω του χρόνια και χρόνια, σαν να μη γνωρίσαμε ποτέ άλλο πλοίο.

Θα ’ταν σαν να έβριζα την εκκλησία του χωριού μου επειδή δεν είναι καθεδρικός ναός.

 

text: Joseph Conrad – Τα νιάτα (Youth, 1898), μετάφραση Άρης Μπερλής, εκδόσεις Άγρα 1999.

music: Motörhead – Till The End, Bad Magic LP, UDR 2015.

 

44 summers 43 falls pt.1 (the shadow-line)

Μόνον οι νέοι έχουν τέτοιες στιγμές. Δεν εννοώ οι πολύ νέοι. Όχι. Οι πολύ νέοι, για ν’ ακριβολογούμε, δεν έχουν στιγμές. Είναι το προνόμιο της πρώιμης νιότης να ζει μπροστά από τις μέρες της στο εξαίσιο εκείνο ανέκλειπτο της ελπίδας που δεν γνωρίζει μήτε ανάπαυλες μήτε ενδοσκόπηση. 

Κλείνει κάνεις πίσω του τη μικρή θύρα της παιδικότητας - και μπαίνει σ’ έναν μαγεμένο κήπο. Ακόμη και οι σκιές φέγγουν με υποσχέσεις. Κάθε καμπή στο μονοπάτι έχει και τη σαγήνη του. Κι όχι γιατί πρόκειται για παρθένα χώρα. Το ξέρεις καλά, όλη η ανθρωπότητα έχει κυλήσει από εκεί τα νερά της. Πρόκειται για τη γοητεία της καθολικής εμπειρίας από την οποία προσδοκάς μια σπάνια ή προσωπική αίσθηση - κάτι, έστω και τοσοδά καταδικό σου. 

Προχωράς αναγνωρίζοντας τα σημάδια των προγενέστερων συνεπαρμένος, διασκεδάζοντας, παίρνοντας όπως έρχονται μαζί με τις αναποδιές και τις καλοτυχίες – όπως τα φέρνει η τύχη ή ο διάβολος, καθώς λένε -, τη γραφική κοινή μοίρα που κρύβει τόσες πολλές δυνατότητες για τους άξιους ή ίσως για τους τυχερούς.
Ναι, προχωρά κανείς. Και μαζί προχωρά κι ο καιρός -  ώσπου πέρα μπροστά διακρίνεις μια γραμμή σκιάς που σε προειδοποιεί ότι ο τόπος της πρώιμης νιότης πρέπει να μείνει πίσω. 

text: Joseph Conrad – The Shadow-Line, στα ελληνικά «Η Γραμμή Σκιάς», μετάφραση Ξενοφών Κομνηνός, εκδόσεις Ίνδικτος 2000. 
music: The Dream Syndicate – Merrittville, Medicine Show LP, A&M records 1984.

nine parts water, one part sand...talking about heart

Το σημαντικό ήταν να μάθω σε ποιόν η που ανήκε ο ίδιος, πόσες ισχυρές δυνάμεις του σκότους τον διεκδικούσαν και τον ήθελαν αποκλειστικά δικό τους! Η σκέψη αυτή μου προξενούσε ρίγη. Ήταν αδύνατον, ήταν κιόλας επιζήμιο, να προσπαθείς να καταλάβεις. Είχε μιαν αίγλη μεγάλη ο Κούρτζ. Ανήκε πια στο Πάνθεον των δαιμόνων εκείνης της χώρας. Κυριολεκτώ! Δεν μπορείτε να το καταλάβετε εσείς αυτό. Και πως θα μπορούσατε άλλωστε; Μ’ ένα έδαφος σταθερό κάτω από τα πόδια σας, μ’ ευγενικούς γείτονες γύρω σας, γείτονες έτοιμους να σας χαιρετήσουν χαρούμενοι ή να σας επιτεθούν καμιά φορά βλοσυροί, να ζείτε στη γειτονιά σας ανάμεσα στον κρεοπώλη και τον αστυνόμο, να ζείτε μέσα στον τεράστιο φόβο του σκανδάλου, της αγχόνης, ή του φρενοκομείου- πως μπορείτε, λοιπόν, να συλλάβετε και με ποια φαντασία, σε ποια αρχέγονη επικράτεια μπορούν να σύρουν έναν άνδρα τα πόδια του, σαν τα κινεί η ερήμωση και η τελειωτική μοναξιά- η μοναξιά που είναι απόλυτη, που δεν γνωρίζει αστυνόμο- σαν τα κινεί η σιωπή, κι αυτή απόλυτη, δίχως να σπάει από την προειδοποιητική φωνή του ευγενικού γείτονα που ψιθυρίζει εν ονόματι της κοινής γνώμης! Αυτά τα μικροπράγματα είναι που φτιάχνουν την μεγάλη διαφορά. Όταν λείψουν, μένεις μόνος σου, κι έχεις μονάχα το δικό σου σθένος και τη δική σου πίστη για να βασιστείς. Μπορεί, βέβαια, να είσαι υπερβολικά ανόητος για ν’ ακολουθήσεις λάθος δρόμο η πολύ αμβλύνους για ν’ αντιληφθείς ότι έρχονται και σου επιτίθενται οι δυνάμεις του σκότους. Κανένας ανόητος, ωστόσο, και ποτέ δεν παζάρεψε την ψυχή του με το διάβολο. Ο ανόητος παραείναι κουτός κι ο διάβολος παραείναι καπάτσος για ένα τέτοιο παζάρεμα! Δεν ξέρω! Μπορεί κιόλας να είναι κανείς υπερβολικά αιθέριος, να είναι τόσο ουράνιος που να μη φτάνουν στ’ αυτιά του παρά μονάχα θείες ψαλμωδίες. Αλλά οι πιο πολλοί δεν είμαστε ούτε ανόητοι, ούτε κουτοί, ούτε άγιοι. Η γη είναι για μας το σπίτι μας, ένας πραγματικός τόπος, που τον κατοικούμε, τον ζούμε, κι ότι συμβεί το βλέπουμε και το ακούμε και το μυρίζουμε…. 

image: Ο Marlon Brando σαν Colonel Walter E. Kurtz, στην ταινία Apocalypse Now του F.F. Coppola.
text: Joseph Conrad – Heart of Darkness, στα ελληνικά: Η καρδιά του σκότους, μετάφραση Γ.Ι. Μπαμπασάκης, εκδόσεις Ερατώ 1990. 
music: The Scientists – Swampland, This is My Happy Hour/Swampland 7” single, Au Go Go records 1982. 

Lord Jim

Και εξάλλου, δεν ειπώθηκε ακόμα η τελευταία λέξη – ίσως δε θα ειπωθεί ποτέ.

Είναι η ζωή μας πολύ μικρή για να αρθρώσει την τελευταία κουβέντα, ικανοποιώντας τη μοναδική ασίγαστη φιλοδοξία που υποκινεί όλα τα αδέξια ψελλίσματα μας. Έχω πάψει να περιμένω αυτές τις τελευταίες λέξεις, που κι ένα απλό ψιθύρισμά τους αν ήταν δυνατό, θα ταρακουνούσε συθέμελα με τον ήχο του γη και ουρανό.

Δεν περισσεύει ποτέ καιρός για να προλάβουμε την τελευταία μας λέξη – την τελευταία λέξη του έρωτα, του πόθου, της πίστης, της μεταμέλειας, της υποταγής, της εξέγερσής μας. Η γη κι ο ουρανός, δεν πρέπει να σαλέψουν απ’ τη θέση τους· τουλάχιστον όχι από μας, υποθέτω, που προσκυνάμε τόσο πολλές και διαφορετικές αλήθειες και για τα δύο τους. Δεν θα ‘ναι πολλές οι τελευταίες μου κουβέντες για τον Τζιμ. Απλά θα βεβαιώσω ότι άγγιξε τα όρια του μεγαλείου· αλλά τα πράγματα χάνουν τις αληθινές τους διαστάσεις όταν τα λες, ή μάλλον όταν τα’ ακούς. Για να σας μιλήσω ανοιχτά, αυτό που δεν εμπιστεύομαι είναι το μυαλό σας και όχι τα λόγια μου. Θα ήμουν πιο εύγλωττος, αν δεν είχα την υποψία ότι αφήνετε τη φαντασία σας να λιμοκτονεί, για να παχαίνετε το κορμί σας. Δε θέλω να σας προσβάλω· είναι άξιο κάθε σεβασμού το να μη τρέφει κανείς ψευδαισθήσεις – είναι ασφαλές- κι επικερδές- και βαρετό. Κι όμως, πρέπει κι εσείς στον καιρό σας να δοκιμάσατε την έξαψη της ζωής, εκείνη τη συναρπαστική λάμψη που εκτινάζεται αιφνιδιαστικά, μέσα απ’ την ασήμαντη καθημερινότητα, σαγηνευτική σαν τις λαμπερές σπίθες που αναπηδούν από μια άψυχη πέτρα-κι αλίμονο, το ίδιο φευγαλέα σαν κι αυτές!

text: Joseph Conrad, Lord Jim, πρώτη έκδοση 1900, στα ελληνικά Λόρδος Τζίμ, μετάφραση Δέσποινα Κερεβάντη- Γιάννης Βαλούρδος, ειδική έκδοση με την Ελευθεροτυπία 2006.

music: Soulsavers - Cabin Fever, Tough Guys Don’t Dance CD, San Quentin Recordings 2003.

image: Gustave Dore.